Περί των Παρανοήσεων επί των Αρχαίων Ελληνικών Κειμένων


Διαβάζοντας ένα αρχαίο ελληνικό κείμενο, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να δημιουργηθούν διάφορες παρανοήσεις. Οι παρανοήσεις αυτές πηγάζουν από την διαφορά του νοήματος που μπορεί να έχει η ίδια λέξη στην σημερινή και στην αρχαία Ελλάδα. Αυτό δηλαδή που γενικά αποτελεί πλεονέκτημα, σε σχέση με τους ξένους, στην κατανόηση του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα. Από τις παρερμηνείες αυτές δυστυχώς συχνά δεν ξεφεύγουν ούτε οι επαγγελματίες φιλόλογοι που αποδίδουν τα αρχαία κείμενα στην νεοελληνική.

Όμως για να μην γίνει η συζήτηση θεωρητική, ας δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα τέτοιου φαινομένου. Το ρήμα καταστρέφω έχει για εμάς ένα πολύ σαφές περιεχόμενο. Για τους αρχαίους όμως δεν είχε την ίδια έννοια με την σημερινή. Η πιο κυριολεκτική απόδοση του ρήματος αυτού θα έλεγα ότι είναι το "βάζω κάτω" (στρέφω + κάτω = καταστρέφω). Όταν λοιπόν διαβάζουμε από την απόδοση αρχαίου κειμένου π.χ. ότι ο Μέγας Αλέξανδρος κατέστρεψε τους Πέρσες, δεν σημαίνει ότι τους έσφαξε και τους εξαφάνισε από προσώπου γής. Αυτό που σημαίνει είναι ότι τους νίκησε σε μάχη και τους κατέκτησε.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι ο αποδεκατισμός. Όταν διαβάζουμε π.χ. ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι αποδεκατίστηκαν από τον λοιμό, δεν σημαίνει ότι πέθαναν όλοι / σχεδόν όλοι, όπως εμείς καταλαβαίνουμε. Ο αποδεκατισμός, όπως λέει και η ίδια η λέξη, σημαίνει ότι χάθηκε το ένα δέκατο των Αθηναίων. Εντάξει, δεν συζητάμε για προσέγγιση δεκάτου, μπορεί να χάθηκε και το 20%. Πάντως η νοηματική διαφορά είναι αντιληπτή μεταξύ των δύο εποχών.

Τέλος, ένα ακόμα πιο ενδιαφέρον παράδειγμα είναι αυτό με τις έννοιες "εραστής" και "ερώμενος". Οι λέξεις αυτές που είχαν την έννοια του δασκάλου με τον μαθητή έχουν παρεξηγηθεί τα μάλα, όπως είναι λογικό άλλωστε, με αποτέλεσμα να έχουν προκύψει ολόκληρες τρελές θεωρίες για την κοινωνία των αρχαίων. Είναι σαν να ακούει ένας εξωγήινος την φράση "εραστής της τέχνης" και να νομίζει ότι συνουσιαζόμαστε με τους πίνακες.

Ποιό είναι το συμπέρασμα μετά από όλα αυτά; Ότι πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί όταν βγάζουμε συμπεράσματα για την αρχαία Ελλάδα, όσο ασφαλή και αν αυτά φαίνονται. Θα αναρωτηθείτε πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι για αυτά που διαβάζουμε όταν ακόμα και οι επαγγελματίες μεταφραστές κάνουν λάθος. Δυστυχώς εύκολος τρόπος δεν υπάρχει.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η Τεράστια Δυσκολία της Δημοκρατίας

Βαρουφάκης - Και Ψεύτης και Νάρκισσος

Η Πραγματική Κοινωνική Πολιτική